Rynkowa oferta okien jest w stanie zaspokoić najróżniejsze potrzeby. Na co zwracać uwagę podczas zakupu, żeby ta niemała przecież inwestycja okazała się trafiona?
Przed wyprawą do sklepu należy się zastanowić, czego dokładnie potrzebujemy. Jakie to mają być okna – poddaszowe, balkonowe czy typowe. W jakich kształtach, bo bywają i niestandardowe, na przykład okrągłe lub trapezowate. W jakim kolorze framugi lub szyby, bo to ma znaczenie dla estetyki zarówno wnętrza, jak i budynku. Jakie parametry powinno mieć dobre okno, żeby nie wpuszczało chłodu, wilgoci i hałasu. I wreszcie – okna plastikowe czy drewniane?
fot. shutterstockSpis treści
Plastik czy drewno – zalety i wady
Parametry ram drewnianych i plastikowych są zbliżone, ich szczelność akustyczna i termiczna jest porównywalna. Za drewnianymi ramami przemawia ich większa wytrzymałość – ze względu na dużą odporność na wahania temperatury będą lepszym wyborem np. na poddaszu. Drewno jednak należy konserwować i powtarzać tę procedurę systematycznie, co kilka lat (zgodnie z zaleceniami producenta). Dotyczy to szczególnie okien położonych na południowej ścianie.
Okna z PCV okazują się z tego względu wygodniejsze i mniej kłopotliwe w użytkowaniu. Są jednak uznawane za „zimniejsze” z powodu stalowej wkładki i podatniejsze na odkształcenia pod wpływem wysokiej temperatury, zwłaszcza gdy mają ciemny kolor. Jeśli wybór pada właśnie na nie, konieczne jest zostawienie większej szczeliny między ramą a ścianą z powodu wydłużania się ramy.
Ramy – estetyka i funkcjonalność
Wybór ramy okiennej, poza wspomnianym już wyborem materiału, to także kwestia doboru wielkości, kształtu i koloru, a także dodatkowych rozwiązań takich jak mechanizmy mikrowentylacji i antywłamaniowe.
Dostępne wielkości okien standardowo mieszczą się w rozpiętości od 50 do 160 cm wysokości i od 50 do 130 cm szerokości. Można więc montować mniejsze okna w łazience i pomieszczeniach gospodarczych, a większe na przykład w salonie. Koncepcja architektoniczna budynku określa zwykle wielkość okien optymalną do uzyskania najlepszego efektu estetycznego i doświetlenia pomieszczeń. Przy doborze wielkości należy pamiętać, że maksymalne i minimalne wymiary skrzydeł oraz okien podane są w aprobacie technicznej dla danego systemu konstrukcyjnego.
Wielkość okien dachowych dobiera się na podstawie powierzchni pomieszczenia, której procent powinna stanowić łączna powierzchnia okien (zwykle 10-20%). Decydujący wpływ mają również konstrukcja dachu, estetyka oraz przeznaczenie pomieszczenia. W sypialni duże okno z widokiem na piękną okolicę może stanowić świetne rozwiązanie, ale w pokoju dziecięcym lepiej wybrać mniejsze.
Należy brać pod uwagę także kąt nachylenia dachu – im mniejszy, tym dłuższe powinno być okno. Dostępne w sprzedaży produkty o długości 160 cm są odpowiednie przy kącie nachylenia dachu 35º, natomiast przy dużej stromiźnie (60º) okno wstawia się nieco pionowo, dlatego jego wielkość idealna to około 90-100 cm.
Na rynku dostępne są także okna jednoskrzydłowe, chętniej wybierane ze względu na wygodę, oraz wieloskrzydłowe. Zależnie od sposobu montażu można też zamówić okna obrotowe, przesuwne lub składane. Ułatwia to ich mycie, ale jest rozwiązaniem rzadkim i kosztownym. Okna obrotowe stosuje się częściej na poddaszach, gdzie warunki architektoniczne wymagają dogodnych i niestandardowych rozwiązań. Można też wybrać okna obrotowo-klapowe, z otwieraniem górnym lub dolnym – każda z tych opcji ma swoje zalety.
Wybierając ramę, zwracamy również uwagę na funkcje rozwieralności, uchylności i rozszczelniania. Najlepiej gdy są dostępne wszystkie trzy i można nimi sterować za pomocą odpowiedniego ustawienia klamki.
Najczęściej wybierane kolory ram, jak widać w większości budynków, to biel i brąz. Dostępna kolorystyka jest jednak o wiele bogatsza i zależnie od efektu estetycznego, jaki chcemy uzyskać, mamy tu sporo możliwości. Zróżnicowane palety barw, zarówno standardowe obejmujące kilka opcji oraz niestandardowe dla wymagających klientów, są dostępne na stronie domel.pl.
Możliwe kształty ram okiennych poza powszechnymi – prostokątnymi, są tak naprawdę nieograniczone – mogą być okrągłe, owalne, jak i nieregularne. Na poddaszach montuje się jeszcze okna kolankowe, gdy wysokość ścianki kolankowej na to pozwala. Doskonale sprawdzają się one jako doświetlenie podłogi. Obecność słupka sprawia, że rama jest mocniejsza, ale za to dzieli powierzchnię szyby.
Ponieważ parametry ramy decydują o szczelności okna i bezpieczeństwie, należy zwracać uwagę na dodatkowe mechanizmy. Stalowe zaczepy antywłamaniowe albo blokada antywłamaniowa chronią przed dostaniem się intruza do wnętrza. Podobną funkcję pełnią zabezpieczenia zawiasu dolnego, nakładka utrudniająca rozwiercenie klamki albo klucz do zamykania klamki. Zwiększona głębokość montażu ramy i kilkukomorowa budowa to z kolei gwarancja większej szczelności.
Mikrowentylacja lub nawiewniki w ramach okiennych zapewniają dopływ świeżego powietrza do pomieszczenia. Nawiewniki mogą być sterowane ręcznie, działać przy określonej wilgotności powietrza (higrosterowane) bądź różnicy ciśnień wewnątrz i na zewnątrz (ciśnieniowe).
Szyby – żeby ciepło nie uciekało
Szyby we współczesnych oknach również pełnią różne funkcje. O ich termoizolacyjności decyduje liczba szyb zespolonych – mogą to być dwie szyby lub trzy. Każda ma grubość wynoszącą kilka milimetrów (jedna może być grubsza), a przestrzeń między nimi wypełniana jest powietrzem i odpowiednim gazem (najczęściej argonem lub kryptonem). Taka mieszanka podnosi poziom izolacji termicznej, podobnie jak dodatek specjalnej termoizolującej folii.
W oknach skierowanych na południe można wybrać szyby absorpcyjne (pochłaniające pewną część promieniowania słonecznego) lub refleksyjne (odbijające promienie). O takim rozwiązaniu warto dodatkowo pomyśleć w przypadku dachowych. Na nie mocniej oddziałuje słońce, trzeba zatem zwracać większą uwagę na parametry termoizolacyjne i przepuszczalność promieni słonecznych.
Specjalne dodatki potrafią też zatrzymać ciepło w pomieszczeniach – na przykład natryskiwane na szyby warstwy tlenków metali tzw. powłoki niskoemisyjne.
Warto zwrócić też uwagę na to, jakie zabezpieczenia stosują producenci na wypadek rozbicia szyby. Może to być specjalna folia PVB, która zatrzyma odłamki w ramie i nie pozwoli im wpaść do pomieszczenia, lub hartowanie szkła, czyli nagła zmiana jego temperatury podczas produkcji. Sprawia to, że szyba jest 4 razy bardziej wytrzymała od standardowej, zaś po rozbiciu rozpada się na bardzo drobne kawałki o tępych krawędziach.
Polskie normy określają parametry szyb w odniesieniu do ich odporności na rozbicie i włamanie: PN-EN 356 – odporność na ręczny atak, PN-EN 357 – klasyfikacja ognioodporności, PN-EN 12543 – bezpieczne szkło warstwowe, PN-EN 1063 – odporność na uderzenia pocisku. Osiem klas P1-P8 określa z kolei odporność szyby na powyższe czynniki. Klasa P8, najwyższa, porównywana jest z poziomem ochrony okratowania stalowego
(źródło: http://www.pslsk.pl/www2/index.php?option=com_content&view=article&id=88:polskie-normy-dotyczpce-zabezpieczenia-okien-i-drzwi&catid=18:porady&Itemid=106).
Przyjmuje się, że w domu jednorodzinnym wystarczy klasa od P1 do P4.
Tajemnicze parametry – jak je czytać
Producenci okien podają pewne parametry, które mówią o właściwościach ram i szyb. Na ich podstawie można wybrać produkt, który spełni oczekiwania co do poziomu ochrony przed utratą ciepła, hałasem, wilgocią, a także wytrzymałości itd. Parametry te zawarte są w normie PN-EN 14351, a dodatkowo reguluje je rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej obowiązujące od stycznia tego roku.
Żeby przekonać się, jakie właściwości termoizolacyjne posiada okno, zwracamy uwagę na współczynnik przenikania ciepła (U), a także na współczynnik całkowitej przepuszczalności energii słonecznej (g). W nowych przepisach maksymalną wartość współczynnika Uw ustalono na 1,3 W/m²K. Współczynnik g według wspomnianego rozporządzenia ministerialnego nie może przekraczać 0,35 W/(m²K) (z wyjątkiem okien skierowanych na północ).
O tym, jak doświetlone będą pomieszczenia, mówi z kolei współczynnik przepuszczalności światła Lt. Wyrażany jest on w procentach i im jest wyższy, tym więcej światła przepuszcza szyba.
Szczelność akustyczną określa natomiast współczynnik Rw. W pomieszczeniach użytkowanych za dnia wystarczy, jeśli wyniesie on 25-30 dB. W sypialni albo w mieszkaniu położonym przy ruchliwej ulicy warto zamontować okna z szybami o Rw 35 dB. Trzeba przy tym pamiętać, że mechanizmy mikrowentylacji i nawiewniki rozszczelniają okna i obniżają ich parametry dźwiękochłonne oraz termoizolacyjne.
Odporność na napieranie wiatru – według normy odporność okna na uderzenia wiatru mieści się w jednej z klas od A1 (najniższej) do C6 (najwyższej). Na terenach odsłoniętych i wietrznych warto tym samym wybierać okna o wyższej klasie.
Wodoszczelność okna według normy można podzielić na 11 klas określających możliwości przedostania się do pomieszczenia wody w przypadku silnego deszczu i wiatru. Klasa 9A to już bardzo wysoka ochrona, odpowiednia przy silnych ulewach i wiatrach wiejących z prędkością przekraczającą 120 km/h. W polskich warunkach wystarczają klasy 4-5A.
Przepuszczalność powietrza określana i wyrażana jest natomiast w czterech klasach. Im wyższa – tym szczelniejsze okno. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. nr 75 poz. 690 z późn. zm.) podkreśla znaczenie współczynnika infiltracji (a). Powinien on wynosić – zgodnie z ustawą – minimum 0,3 (źródło: http://oknotest.pl/poradnik-okienny/okna-pcv-przepuszczalnosc-powietrza). W większości okien wynosi on 0,5-1. Jeśli jest niższy niż 0,3, oznacza to konieczność częstszego wietrzenia pomieszczeń.
Zadawać by się mogło, że wybór okna to wielce skomplikowane przedsięwzięcie. Istotnie – wielość elementów, które należy brać pod uwagę, może zadziwić. Powyższe informacje mają na celu rozjaśnić niektóre wątpliwości, a pomoc doświadczonego sprzedawcy zawsze będzie nieoceniona.